در دنیای امروز، مسائل مرتبط با امنیت و حفاظت ساختمان‌ها و تجهیزات الکترونیکی در برابر خطرات طبیعی همچون صاعقه بسیار حائز اهمیت هستند. صاعقه‌ها به عنوان یک پدیده طبیعی ناگهانی و نیرومند، می‌توانند به ساختمان‌ها و تجهیزات الکترونیکی آسیب جدی وارد کنند و علاوه بر آن، منجر به ایجاد حوادث خطرناک و خسارات مالی شوند.
یکی از راه‌های اصلی حفاظت در برابر صاعقه، استفاده از صاعقه گیرها است. اما در اینجا سوالی پیش می‌آید: تفاوت صاعقه گیر اکتیو و پسیو است، که آیا انتخاب بین این دو نوع صاعقه گیر تاثیری بر کارایی حفاظتی دارد؟
در این مقاله، به بررسی و توضیح تفاوت‌ها و ویژگی‌های مهم صاعقه گیر اکتیو و پسیو خواهیم پرداخت.
در این مطلب با چه مواردی آشنا می شویم؟
صاعقه گیرها به عنوان یکی از عوامل مهم در حفاظت از ساختمان‌ها و تجهیزات الکترونیکی در برابر خطرات صاعقه اهمیت دارند. دو نوع اصلی از صاعقه گیرها، صاعقه گیرهای اکتیو و پسیو هستند که هر یک ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. صاعقه گیر های اکتیو از تکنولوژی‌های پیشرفته الکترونیکی برای تشخیص و مدیریت خطرات صاعقه استفاده می‌کنند.
این دستگاه‌ها دارای سنسورها و تجهیزات کنترلی هوش مصنوعی هستند که به طور مداوم محافظت از ساختمان‌ها و تجهیزات الکترونیکی را انجام می‌دهند و همین عامل موجب افزایش قیمت صاعقه گیر اکتیو می‌شود. به طور اتوماتیک و بلافاصله پس از تشخیص صاعقه، اقدام به حفاظت می‌کنند، این ویژگی باعث کاهش خسارات جلوگیری‌ناپذیر می‌شود.
این دستگاه‌ها قادر به تشخیص نقطه ضربه صاعقه و شدت آن هستند که به بهبود عملکرد حفاظتی کمک می‌کند. صاعقه گیر های اکتیو برای کارکرد خود به برق نیاز دارند. صاعقه گیرهای پسیو از ساختارها و مواد مقاوم به صاعقه تشکیل شده‌اند تا انرژی صاعقه را به زمین منتقل کنند. این دستگاه‌ها به صورت غیرفعال عمل می‌کنند و نیاز به تجهیزات الکترونیکی پیشرفته ندارند.
زیرا به برق نیاز ندارند، مصرف انرژی کمتری دارند. انتخاب بین صاعقه گیر اکتیو و پسیو بستگی به نیازها و مقدار حفاظت مورد نیاز دارد و لازم است پیش از خرید تفاوت صاعقه گیر اکتیو و پسیو را بررسی کنید. همچنین، عواملی مانند محل نصب و بودجه نیز در تصمیم‌گیری تأثیرگذار هستند. در ادامه به تفاوت صاعقه گیر اکتیو و پسیو می‌پردازیم.
صاعقه گیر اکتیو یک نوع صاعقه‌گیر فعال است که بر اساس یک سیستم ترکیبی از سنسورها، تجهیزات الکترونیکی و سیم‌های ارتباطی عمل می‌کند. این دستگاه به صورت مداوم و تمام وقت، سیگنال‌های مخابراتی را پایش می‌کند و در صورت تشخیص خطر ضربه‌ی صاعقه، به صورت خودکار و بلافاصله عملیات متناسب را انجام می‌دهد. تفاوت صاعقه گیر اکتیو و پسیو عبارتند از:
صاعقه گیر پسیو در مقابل صاعقه به صورت عکس العمل عمل می‌کند. این گونه از صاعقه‌گیرها، قرار داده می‌شوند و منتظر ضربه صاعقه می‌مانند تا انرژی آن را به زمین منتقل کنند. تفاوت صاعقه گیر اکتیو و پسیو:
با توجه به این تفاوت‌ها، انتخاب بین صاعقه‌گیر اکتیو و پسیو باید بر اساس نیازها و شرایط مخصوص به هر مکان و تجهیزات الکتریکی انجام شود. هر دو نوع صاعقه‌گیر مزایا و معایب خود را دارند و انتخاب به دقت و با توجه به شرایط محیطی بسیار حائز اهمیت است.
در ساختمان‌های مسکونی و تجاری، صاعقه‌گیرهای اکتیو بر روی سقف‌ها یا بالا ترین نقاط نصب می‌شوند تا از ساختمان و تجهیزات الکتریکی در معرض آسیب ناشی از ضربات صاعقه جلوگیری کنند.
در صنایع نفت و گاز که تجهیزات حساسی برای تولید و پالایش نفت و گاز استفاده می‌شود، صاعقه‌گیرهای اکتیو به منظور حفاظت از تجهیزات الکتریکی و پیشگیری از قطعی تولید مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در محیط‌هایی که تجهیزات الکترونیکی بسیار حساس و گران‌قیمت استفاده می‌شود، صاعقه‌گیرهای اکتیو به منظور حفاظت از این تجهیزات در مقابل ضربات صاعقه نصب می‌شوند.
در مراکز داده که اطلاعات حیاتی و حساسی را ذخیره و پردازش می‌کنند، صاعقه‌گیرهای اکتیو از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند تا از از دست رفتن داده‌ها و آسیب به تجهیزات جلوگیری شود.
در مناطقی که امکان دسترسی به انرژی الکتریکی و تجهیزات پیشرفته محدود است، صاعقه‌گیرهای پسیو به عنوان یک راهکار ساده و کارآمد برای حفاظت از ساختمان‌ها و تجهیزات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در مزارع و مناطق باز که دامداری یا کشاورزی انجام می‌شود، صاعقه‌گیرهای پسیو به عنوان حفاظتی از دام‌ها و تجهیزات کشاورزی استفاده می‌شوند.
در مناطقی که امکان دسترسی به تجهیزات پیشرفته محدود است و اقتصادی نیست، صاعقه‌گیرهای پسیو به عنوان یک راهکار بسیار ساده و کم‌هزینه برای حفاظت از ساختمان‌ها و تجهیزات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در سیستم‌های انتقال نیرو مانند توربین‌های بادی و نیروگاه‌ها، صاعقه‌گیرهای پسیو به منظور حفاظت از تجهیزات و ایمنی عملکرد سیستم‌ها نصب می‌شوند.
به طور کلی، انتخاب بین صاعقه‌گیر اکتیو و پسیو بستگی به نیازها، بودجه، محیط واستفاده دارد. هر دو نوع صاعقه‌گیر می‌توانند در شرایط مختلفی مورد استفاده قرار گیرند تا از آسیب ناشی از ضربات صاعقه جلوگیری کنند.
یکی از مزیت‌های بزرگ صاعقه‌گیرهای اکتیو این است که به عنوان سیستم فعال عمل می‌کنند. این به معنای پایش مداوم سیگنال‌های مخابراتی و در صورت تشخیص خطر صاعقه، عملیات پاسخگویی سریع و بلافاصله را آغاز می‌کنند. صاعقه‌گیرهای اکتیو به دلیل عملکرد فعال، امکان تشخیص سریع‌تر و پاسخ به سرعت بالاتری را فراهم می‌کنند.
این امر به افزایش اطمینان و کاهش خطرات احتمالی مرتبط با ضربات صاعقه کمک می‌کند. بسیاری از صاعقه‌گیرهای اکتیو دارای امکانات ارتباطی هستند که به آنها اجازه می‌دهد اطلاعات خود را به سیستم‌های اطلاع‌رسانی مرتبط ارسال کنند. این قابلیت ارتباطی به مدیریت و پایش از دور این تجهیزات کمک می‌کند.
صاعقه گیر های پسیو به تنهایی عمل نمی‌کنند و تنها در صورتی که ضربه صاعقه وارد شود، به عمل می‌آیند. این به این معناست که نیاز به انرژی الکتریکی خارجی ندارند و هیچگونه پایش مداومی انجام نمی‌دهند. صاعقه گیر های پسیو دارای ساختار ساده‌تری هستند و نیاز به تعمیرات و نگهداری کمتری دارند.
این امر به کاهش هزینه‌های مرتبط با نصب و نگهداری این تجهیزات منجر می‌شود. صاعقه گیر های پسیو باید منتظر ضربه صاعقه شوند تا عمل کنند. این به این معناست که واکنش به ضربه صاعقه با تأخیری اتفاق می‌افتد که ممکن است در برخی مواقع به آسیب به تجهیزات منجر شود.
با توجه به مزایا و معایب مطرح شده، انتخاب بین صاعقه‌گیر اکتیو و پسیو باید بر اساس نیازها و شرایط مخصوص به هر مکان و تجهیزات الکتریکی انجام شود. هر دو نوع صاعقه‌گیر می‌توانند در شرایط مختلفی مورد استفاده قرار گیرند تا از آسیب ناشی از ضربات صاعقه جلوگیری کنند.
نصب و تجهیز صاعقه گیر اکتیو هزینه بالایی دارد. تجهیزات الکترونیکی پیشرفته نیاز به سرمایه‌گذاری مالی زیادی دارند. اکتیو برای عملکرد بهینه به برق مداوم نیاز دارد. این ممکن است در مواقع انقطاهای برق باعث عدم حفاظت مطلوب شود. صاعقه گیرهای اکتیو به دلیل دارا بودن سیستم‌های الکترونیکی پیچیده، نیاز به نصب و نگهداری تخصصی دارند.
پسیو عمدتاً حفاظت غیرفعال ارائه می‌دهد و بدون تداخل انسانی یا الکترونیکی عمل می‌کند. صاعقه گیر های پسیو توانایی تشخیص دقیق نقطه ضربه صاعقه را ندارند و به طور عمومی تنها قادر به جلب انرژی صاعقه هستند. در مقایسه با اکتیو، صاعقه گیرهای پسیو انرژی بیشتری مصرف می‌کنند زیرا به برق نیاز دارند.
پسیو به علت حفاظت غیرفعال، سریع‌ترین واکنش به صاعقه را ارائه نمی‌دهند و ممکن است تا چند میلی‌ثانیه طول بکشد تا انرژی صاعقه به زمین منتقل شود. انتخاب بین این دو نوع صاعقه گیر باید با توجه به نیازها و شرایط مخصوص هر مکان و تجهیزات انجام شود و نیازمند بررسی “تفاوت صاعقه گیر اکتیو و پسیو” است.
در پایان، تفاوت صاعقه گیر اکتیو و پسیو را مورد بررسی قرار دادیم. هر کدام از این دو نوع صاعقه گیر ویژگی‌ها و معایب خود را دارند که باید در انتخاب مناسب برای حفاظت در برابر صاعقه مدنظر قرار گیرد.
صاعقه گیر اکتیو با تکنولوژی‌های پیشرفته و حفاظت فعال خود، به حفاظت بهتری در مقابل صاعقه کمک می‌کند و قادر به تشخیص دقیق نقطه ضربه صاعقه است. اما هزینه بالا و نیاز به برق مداوم ممکن است معایب این نوع صاعقه گیر باشند.
صاعقه گیرهای پسیو با سادگی و هزینه کمتر خود به عنوان یک راهکار حفاظت غیرفعال شناخته می‌شوند و مصرف انرژی کمتری دارند. اما این نوع صاعقه گیرها توانایی تشخیص دقیق نقطه ضربه صاعقه را ندارند و به سرعت عمل نمی‌کنند.
